Ardennen) – silnie zalesione pasmo górskie w południowo-wschodniej Belgii (rozciągają się również na Luksemburg i Francję). Ich średnia wysokość to około 400-500 metrów, a najwyższym szczytem jest Signal de Botrange 694 m n.p.m. (najwyższy szczyt Belgii). Od północy i zachodu góry opływa Moza. Ardeny są najrzadziej Traduzione italiano di "pasmo górskie" in contesto: Włochy mają dwa pasma górskie, Alpy i Apeniny. L'Italia ha due catene montuose, le Alpi e gli Appennini. Andy, Góry Andyjskie lub pasmo górskie Andów, to system górski w Ameryce Południowej, który rozciąga się na długości 7000 km przez 7 krajów: Argentynę, Boliwię, Chile, Kolumbię, Ekwador, Peru i Wenezuelę. Jest to jeden z najwyższych systemów górskich na świecie, o maksymalnej wysokości 6 962 m n.p.m. na górze Aconcagua w Topografia. Jest to długie, biegnące na wschód od Turbacza pasmo górskie, charakteryzujące się długim, wielokilometrowej długości kopulastym grzbietem, którego wysokość w żadnym miejscu nie schodzi poniżej 1000 m n.p.m. W grzbiecie tym wyróżnia się kilka szczytów; w kierunku od Turbacza (1315 m) na wschód są to: Trzy Kopce (1279 m), Jaworzyna Kamienicka (1288 m), Przysłop . Pasmo górskie Zagros, które leży na granicy Iranu i Iraku, był domem dla niektórych z pierwszych rolników na świecie. JTB Photo / UIG via Getty Images ukryj podpis przełącz podpis JTB Photo / UIG via Getty Zdjęcia Pasmo górskie Zagros, które leży na granicy Iranu i Iraku, było domem dla części świata „najwcześniejsi rolnicy. JTB Photo / UIG via Getty Images Około 12 000 lat temu nasi przodkowie-łowcy-zbieracze zaczęli próbować swoich sił w rolnictwie. Najpierw wyhodowali dzikie odmiany roślin, takie jak groszek, soczewica i jęczmień, oraz wypasali dzikie zwierzęta, takie jak kozy i dzikie woły. Wieki później przestawili się na pełnoetatowe rolnictwo, hodując zarówno zwierzęta, jak i rośliny, tworząc nowe odmiany i rasy. W końcu wyemigrowali na zewnątrz, rozprzestrzeniając rolnictwo na części Europy i Azji. Najwcześniejsi rolnicy mieszkali na Żyznym Półksiężycu, regionie na Bliskim Wschodzie obejmującym współczesny Irak, Jordanię, Syrię, Izrael i Palestynę. , południowo-wschodnia Turcja i zachodni Iran. Naukowcy od dawna zakładali, że ci pierwsi rolnicy byli jednorodną grupą, która handlowała i mieszała się, wymieniając narzędzia i sztuczki rolnicze – a także swoje geny. Innymi słowy, od dawna uważano, że rolnictwo zostało zapoczątkowane przez jedną grupę przodków. Jednak nowe badanie sugeruje coś innego – że wiele grup ludzi na Żyznym Półksiężycu rozpoczęło rolnictwo, a te grupy były genetycznie różni się od siebie. Oznacza to, że w tamtym czasie nie mieszali się ze sobą, przynajmniej nie przez kilka tysięcy lat. „Mieszkali mniej więcej na podobnym obszarze, ale pozostają od siebie bardzo odizolowani” – mówi Joachim Burger, antropolog z Johannes Gutenberg University Mainz w Niemczech i współautor nowego badania. Burger i międzynarodowy zespół naukowców przeanalizowali starożytne DNA szczątków czterech osób, które żyły około 10 000 lat temu na wschodnich krańcach Żyznego Półksiężyca – Gór Zagros na granicy Iraku i Iranu. Porównali DNA tych osób z DNA szkieletów, które były o kilka tysięcy lat młodsze i zostały znalezione na drugim końcu Żyznego Półksiężyca. region obejmujący współczesną Turcję. Ale te dwie grupy nie mogły być bardziej odmienne genetycznie, mówi Burger. „Niekoniecznie spodziewalibyśmy się dużych różnic genetycznych koniec Żyznego Półksiężyca na inny ”- mówi biolog ewolucyjny M. arka Thomas z University College w Londynie, również autorka nowego badania. W rzeczywistości sygnatury genetyczne sugerują, że populacje Anatolijczyków i Zagros oddzieliły się od wspólnego przodka około 46 000 do 77 000 lat temu – na długo przed nadejściem rolnictwa. „To niespodzianka. To prawdziwa wielka niespodzianka tego badania – mówi Thomas. Naukowcy z laboratorium w Moguncji w Niemczech analizują próbki starożytnych kości z Zagros Góry w Iranie. Dzięki uprzejmości Joachima Burgera / JGU Mainz ukryj podpis przełącz podpis Dzięki uprzejmości Joachima Burgera / JGU Mainz Naukowcy z laboratorium w Moguncji w Niemczech analizują próbki starożytnych kości z gór Zagros w Iranie. Dzięki uprzejmości Joachima Burgera / JGU Mainz Być może nikt nie był bardziej zaskoczony niż Burger. W zeszłym miesiącu opublikował badanie, z którego wynika, że rolnicy z Turcji z późnej epoki kamiennej wyemigrowali na północ do Europy i wprowadzili tam rolnictwo. Jest to więc zrozumiałe, że spodziewał się, że uda mu się prześledzić europejskie rolnictwo aż do wschodniego Żyznego Półksiężyca. Ale to nie jest to, co mówi DNA. Nowe badanie jasno pokazuje, że ci pierwsi rolnicy Wschodniego Żyznego Półksiężyca nie migrowały na zachód – a więc nie były odpowiedzialne za rozprzestrzenianie rolnictwa na Europę Zachodnią. Nic więc dziwnego, że zespołowi nie udało się znaleźć żadnego podobieństwa genetycznego między tymi starożytnymi rolnikami a współczesnymi Europejczykami. Z drugiej strony, pierwsi rolnicy z Zagros wydają się mieć uderzające podobieństwo genetyczne do współczesnych ludzi w Azji Południowej, zwłaszcza w Pakistanie i Afganistanie. To sugeruje, że potomkowie wczesnych rolników z Zagros prawdopodobnie wyemigrowali na wschód , przenosząc swoje techniki rolnicze do tej części świata. To ma sens, mówi Thomas, ponieważ wcześniejsze prace innych badaczy wykazały „wyraźne dowody na przemieszczanie się upraw i zwierząt do Iranu i północno-zachodnich części subkontynentu .” Niepublikowane badanie przeprowadzone przez zespół z Harvard Medical School potwierdza genetyczną bliskość wczesnych rolników Zagros z mieszkańcami Azji Południowej, a także pokazuje, że pierwsi rolnicy z południowego Lewantu (współczesna Syria i Palestyna) przenieśli się do Afryki, zabierając ze sobą swoje tradycje rolnicze na południe. Najwyraźniej różne populacje z różnych części Bliskiego Wschodu migrowały w różnych kierunkach. Pomysł, że rolnictwo rozpoczęło się w jednej populacji, wziął się z pierwszych odkryć archeologicznych w jednej części Bliskiego Wschodu – południowego Lewantu – mówi Melinda Zeder, archeolog z Smithsonian Museum of Natural History, która nie brała udziału w badaniach. Ale nowsze wykopaliska wykazały, że nastąpiła „eksplozja ludzi” majstrujących przy rolnictwie na całym Żyznym Półksiężycu. Te odkrycia i najnowsze badania przedstawiają skomplikowany obraz wczesnych dni rolnictwa. Zeder. „Są teraz wyraźne oznaki handlu na całym Żyznym Półksiężycu” – mówi. Na przykład istnieją dowody na to, że ludzie handlowali narzędziami. ”Widzimy, że ludzie komunikują się ze sobą. … Ale to nie jest jeden tygiel ”. Elburs[a] (pers. البرز, Alborz) – pasmo górskie w północnym Iranie, w północno-zachodniej części Wyżyny Irańskiej. Od Morza Kaspijskiego oddzielone wąską Niziną Wikipedia, licencja CC BY-SA Położenie Najnowsze artykuły z tej lokacji Brak artykułów i galerii z tej lokacji. Kliknij tutaj, aby dodać nowy artykuł. RAMOWY PROGRAM WYJAZDU: DZIEŃ 1-2 Przelot z Warszawy do Teheranu. Przylot w nocy. Zakwaterowanie w hotelu i krótki wypoczynek. Rano śniadanie i wyjazd w góry. Dziwnie brzmi? Taki jest Teheran - obok miasta wznoszą się wysokie góry. Lekki trekking w pobliskich górach w Dolinie Darbandu. Wieczorem zwiedzimy północną część miasta w okolicach placu Tajrish. Nocleg w hotelu w Teheranie. DZIEŃ 3 Po śniadaniu kilkugodzinny przejazd malowniczymi dolinami w stronę Morza Kaspijskiego. Przejedziemy przez tunel Kandovan. Towarzyszyć nam będą piękne pejzaże i widoki oraz liczne tunele, gdy będziemy podążać w stronę drugiego co do wysokości szczytu w Iranie - Alam-Kuh (4848 m który będzie naszym sposobem na aklimatyzację. Nocleg spędzimy w klimatycznym schronisku w regionie Kelardasht. DZIEŃ 4 Dzień przeznaczony na aklimatyzację, samochodem przedostaniemy się w okolice Alam Kuh, by następnie rozpocząć wędrówkę do bazy Hesar Chal. DZIEŃ 5 Dzień podczas którego spróbujemy zdobyć Alam Kuh. Całodniowy trekking wśród zapierających dech w piersiach szczytów. Poprzez piękne kaniony i wysokogórskie hale dotrzemy do przełęczy, gdzie pośród spoglądających na nas szczytów spędzimy noc w namiotach na wysokości 3800 m DZIEŃ 6 Przejazd w okolice Demawendu. Po drodze zatrzymamy się nad Morzem Kaspijskim, aby zażyć nieco przyjemnej kąpieli w ciepłym morzu, które nie do końca jest morzem. Chociaż z punktu widzenia masowej turystyki, Może Kaspijskie nie jest zbyt atrakcyjne, to jednak po zdobyciu Alam-Kuh jest to zdecydowanie większa przyjemność niż by się mogło wydawać. Popołudniu przejdziemy dla rozgrzewki kilkanaście kilometrów do górskiego schroniska, gdzie spędzimy noc. DZIEŃ 7 Przechodząc przez wioski górskie otaczające szczyt rozpoczniemy naszą podróż w stronę szczytu Demawendu. Tego dnia dotrzemy na wysokość 4200m Noc spędzimy w namiotach. DZIEŃ 8 Tego dnia po śniadaniu rozpoczyna się właściwy trekking, mający na celu zdobycie Demawendu. Trasa nasza prowadzi do schroniska Bargah-e-Sevom na wysokości 4200 m. Tam rozbijemy namioty lub w przypadku bardzo złych warunków pogodowych, spędzimy tę noc w schronisku. DZIEŃ 9 Wcześnie rano atak na szczyt Demawendu. Ruszamy spod schroniska na wysokości 4200 m Droga jest długa, ale nie wymagająca żadnych umiejętności technicznych. Wysiłek wynagradza jednak niesamowita panorama, a szczególnie widok Morza Kaspijskiego z samego szczytu (5671 m W okolicach wierzchołka możemy obserwować wydzielać się gazy wulkaniczne, a we wnętrzu krateru wygasłego wulkanu zobaczymy lodowiec. Powrót do bazy, noclegi w namiotach. DZIEŃ 10 Po zdobyciu szczytu, spokojne zejście na dół. Miasteczko Rineh jest bazą wypadową na najwyższy szczyt Iranu, ale można również tam znaleźć piękne zabytki. Zobaczymy między innymi typowy meczet ze złotą kopułą, z którego rozciągają się wspaniałe widoki na pasmo Alborz. Jeśli wszystko się uda, powrót tego dnia do Teheranu. DZIEŃ 11 Dzień rezerwowy. Jeśli nie uda się wejść na szczyt, wówczas konieczne będzie dotarcie od irańskiej stolicy dopiero wieczorem. W Teheranie odwiedzimy między innymi Skarbiec Klejnotów Narodowych oraz zobaczymy pałac ostatniego Szacha Iranu. Dla chętnych ciekawe Muzeum Narodowe. Spacer po największym bazarze Iranu, gdzie można poczuć klimat prawdziwego Orientu. Wizyta na starym cmentarzu, gdzie pochowani zostali polscy pielgrzymi oraz żołnierze Armii Gen. Andersa, którzy zostali gościnnie przyjęci przez Irańczyków w czasie II wojny światowej. DZIEŃ 12 Z Teheranu udamy się na południe. Odwiedzimy Kaszan, miasto na pustyni, pełne zaskakujących pięknem domów. Pospacerujemy również po wspaniałym ogrodzie Fin, który jest jednym z dziewięciu irańskich ogrodów wpisanych na listę UNESCO. Wieczorem dotrzemy do Isfahanu. DZIEŃ 13 Cały dzień poświęcimy na zwiedzanie safawidzkiej stolicy. Zwiedzanie zabytków Isfahanu, będącego perłą architektury Wschodu, najpiękniejszego miasta Iranu, słynącego z błękitnych kopuł i wspaniałych zabytków, którego ulice ocienione są białymi platanami. Odwiedzimy chyba najpiękniejszy w Iranie Meczet Piątkowy oraz przejdziemy się przez jeden z największych na świecie placów - Plac Immama Khomeiniego. Staniemy na wspaniałych, zabytkowych mostach na rzece Zayandeh. Nocleg w hotelu DZIEŃ 14 Drugi dzień, który poświęcimy na zwiedzanie Isfahanu. Odwiedzimy ormiańską dzielnicę z katedrą Vank, a także pałac 40 kolumn Chehel Sotoun i sąsiadujący z nim Hasht Behesht. Wieczorem odpoczniemy w okolicach bazaru, pełnego zapachów, smaków i pięknym wyrobów rękodzielniczych. DZIEŃ 15-16 Śniadanie i ostatnie spojrzenie na miasto, powrót do Tehranu. Wizyta na największym bazarze Iranu, gdzie można poczuć klimat prawdziwego Orientu, zakupić przyprawy, pamiątki. Nad ranem wylot do Polski. UWAGA! PROGRAM ZE WZGLĘDU NA WARUNKI POGODOWE MOŻE ULEGAĆ ZMIANOM. Informacje ogólne Położenie geograficzne, ludność, obszar, stolica, język urzędowy. Iran jest położony na Bliskim Wschodzie, nad Morzem Kaspijskim, Zatoką Perską i Zatoką Omańską. Liczba ludności wynosi 81,6 mln, powierzchnia to 1 648 195 km2, a językiem urzędowym jest perski. Stolicą Iranu jest Teheran. Warunki klimatyczne Iran znajduje się pod wpływem klimatu kontynentalnego, który kształtowany jest przez otaczające pasma górskie. Kraj dzieli się na dwie strefy klimatyczne. Podzwrotnikową, która obejmuje większą część terytorium państwa i zwrotnikową, obejmującą nadbrzeżną strefę Zatoki Perskiej i Morza Arabskiego, na południu kraju. Iran należy do bardzo suchych krajów, gdzie opady są niewielkie, lub w niektórych miejscach, jak Wielka Pustynia Słona, zdarzają się raz na kilka lat. Jedynie obszary górskie, a zwłaszcza wysokie partie Elbursu charakteryzują się znaczną ilością opadów. Największa wilgotność powietrza jest w okresie zimowym, a najniższa latem, gdzie w wielu miejscach obniża się do 20%. W Iranie występuje podział na porę suchą i deszczową. Okres suchy trwa 6 do 8 miesięcy i zaczyna się w maju. Wyjątek stanowi wybrzeże Morza Kaspijskiego, gdzie występują opady całoroczne. Temperatury są bardzo skrajne, nie tylko pomiędzy latem i zimą, ale skrajność ta dotyczy także przebiegu dobowego. Najchłodniej jest w styczniu, gdzie ujemne temperatury są notowane na terenie całego kraju. Wyjątek stanowią wybrzeża Zatoki Perskiej i Morza Arabskiego. Średnie zimowe wartości termiczne wahają się od –4 °C na północy kraju do 10 °C na południu. W górach występuje piętrowość klimatyczna co wiąże się ze spadkiem temperatur wraz ze wzrostem wysokości. Wraz z nastaniem wiosny, temperatury szybko wzrastają, latem wartości te są wysokie, lub bardzo wysokie. Na Wyżynie Irańskiej średnia dobowa temp. wynosi od 35 do 40 °C. Najgorętszy region to fragment Niziny Mezopotamskiej gdzie maksymalne temperatury dochodzą nawet do 50 °C. Także w górach latem jest stosunkowo ciepło. Średnio w górach średnie termiczne wartości wynoszą od 16 do 20 °C. Główne bogactwa naturalne Szacuje się, że Iran posiada drugie największe złoża gazu i czwarte pod względem wielkości złoża ropy na świecie. Do pozostałych bogactw naturalnych zalicza się węgiel kamienny, rudę miedzi, rudę żelaza, cynk, ołów i siarkę. System walutowy, kurs i wymiana Oficjalną walutą w Iranie jest rial (IRR), dzielący się na 100 dinarów. W handlu używana jest również nieoficjalna jednostka toman, która jest równa 10 rialom. Kurs oficjalny (dla transakcji międzybankowych dotyczący jedynie wybranej grupy produktów i dostępny wybranym podmiotom) 1 EUR - 46 000 IRR; 1 USD - 42 000 IRR. Kurs wolnorynkowy (w kantorach) wynosi 1 EUR - 320 000 IRR, 1 USD – 285 000 IRR (stan na r.). Irańska waluta w ciągu ostatnich 3 lat uległa znacznemu osłabieniu i podlegała istotnym wahaniom kursu. W trakcie ostatnich 12 miesięcy za 1 EUR trzeba było zapłacić od 260 000 do 330 000 IRR. Walutę można swobodnie wymienić w kantorach od soboty do czwartku w godz. 11:00 – 16:00 (w czwartek do 13:00). Przy wymianie należy okazać dowód tożsamości (obcokrajowcy paszport). W Iranie nie działają zachodnie karty kredytowe i płatnicze. Oznacza to, że planując pobyt w Iranie należy przywieźć ze sobą odpowiednią ilość gotówki. W ostatnim okresie pojawiła się także możliwość doładowania pre-paidowych kart bankomatowych (usługa taka świadczona jest przez wybranych operatorów turystycznych). Religia Dominującą i zrazem państwową religią jest islam (szyizm). Wśród mniejszości znajdują się sunnici, wyznawcy chrześcijaństwa, zoroastryzmu i judaizmu. Wykaz dni świątecznych i wolnych od pracy 11 lutego – Rocznica Rewolucji Islamskiej 20 marca – Rocznica Nacjonalizacji Przemysłu Naftowego 21-23 marca – Irański Nowy Rok 1 kwietnia – Dzień Republiki Islamskiej (Ponadto szereg ruchomych świąt religijnych – zakończenie Ramadanu czy Ashura). Infrastruktura transportowa Lotniskiem obsługującym większość lotów międzynarodowych jest Teheran Imam Khomeini International Airport (IKA). Część lotów międzynarodowych jest także obsługiwanych przez lotnisko Teheran Mehrabad (THR) oraz lotniska w dużych irańskich miastach: Isfahan, Shiraz. Iran posiada gęstą sieć połączeń krajowych, obsługiwanych przez kilkanaście irańskich linii – lotniska obsługujące loty krajowe znajdują się praktycznie w każdym dużym irańskim mieście. Najważniejsze ośrodki miejskie w kraju są ze sobą połączone również siecią dróg ekspresowych. Iran posiada drogowe przejścia graniczne z Turcją (Bazargan, Sero), Azerbejdżanem (Astara), Armenią (Nour Dooz), Turkmenistanem (Bajgiran, Sarkhas), Irakiem (Marivan, Mehran), Afganistanem (Taybad) oraz Pakistanem (Mirjaveh). Z uwagi na obostrzenia związane z pandemią COVID-19 należy na bieżąco aktualizować informacje dot. zasad przekraczania ww. przejść granicznych. Główne porty morskie Iranu to: leżący nad Zatoką Perską Bandar Abbas, leżący nad Zatoką Omańską Chabahar oraz leżący nad Morzem Kaspijskim Bandar Anzali. Obowiązek wizowy Obywatele RP objęci są obowiązkiem wizowym podczas podróży do Iranu. O wizę należy ubiegać się w Ambasadzie Iranu w Warszawie. Posiadacze paszportów dyplomatycznych mogą przebywać w Iranie w terminie nie dłuższym niż 30 dni bez obowiązku wizowego. System administracyjny Ustrój polityczny Republika Islamska Władza ustawodawcza Islamskie Zgromadzenie Konsultacyjne Władza wykonawcza Prezydent Ebrahim Raisi / rząd Ebrahima Raisiego Struktura administracji gospodarczej Brak danych Sądownictwo gospodarcze Brak danych Gospodarka Ogólna charakterystyka sytuacji gospodarczej Irańska gospodarka opiera się przede wszystkim na węglowodorach oraz na rolnictwie i usługach. Szacuje się, że Iran posiada drugie pod względem wielkości złoża gazu na świecie i zajmuje czwarte miejsce w rankingu zasobów ropy naftowej. Wpływy do budżetu w głównej mierze uzależnione były od zysków ze sprzedaży ropy oraz wyrobów petrochemicznych i sięgały od 30% do 40% (w zależności od źródła). Aktualnie trwa proces uniezależnienia się od ww. źródeł na rzecz powiększenia wpływów fiskalnych, wzmocnienia produkcji wewnętrznej i eksportu tzw. „non-oil goods”. Model gospodarczy Iranu można określić jako połączenie sektora prywatnego z bardzo dużymi wpływami administracji państwowej (zwłaszcza w zakresie surowców mineralnych). Oznacza to upaństwowienie głównych podmiotów gospodarczych oraz niebezpośrednie zarządzanie spółkami chcącymi kooperować z podmiotami państwowymi (np. via struktury bezpieczeństwa). Aktualny rozwój sytuacji gospodarczej IRI należy postrzegać przez pryzmat decyzji USA dot. wycofana się z porozumienia JCPOA oraz wprowadzenia przez administrację prezydenta D. Trumpa sankcji gospodarczych na Iran w 2018 r. W ich wyniku wszystkie wskaźniki makroekonomiczne zanotowały wyraźny spadek. Aktualnie, gospodarka Iranu stale pozostaje pod ogromną presją wynikającą z funkcjonowania sankcji, wpływu pandemii COVID-19 oraz wewnętrznych problemów strukturalnych. Dodatkowo, wybory prezydenckie jakie odbyły się w czerwcu 2021 r. oraz kształtowanie się nowego składu rządu, wprowadziły pewną stagnację na płaszczyźnie podejmowanych działań i aktywności politycznych i gospodarczych. Aktualnie jednym z najpoważniejszych problemów irańskiej gospodarki jest inflacja, która utrzymuje się na wysokim poziomie (w zależności od źródła od 36% do 55-60%), powodując stały wzrost cen wielu dóbr konsumpcyjnych oraz cen czynszów, nieruchomości czy samochodów. Dodatkowo, ograniczenie dochodów z eksportu ropy oraz szeroki wachlarz działań osłonowych i socjalnych bezpośrednio przełożyły się na znaczny wzrost deficytu budżetowego. Ze względu na dominację amerykańskiego systemu finansowego w rozliczeniach międzynarodowych, stale nierozwiązaną przeszkodą pozostaje brak funkcjonujących międzynarodowych kanałów bankowych. Jednocześnie, pod koniec lutego 2020 r. Międzynarodowa Grupa Specjalna do spraw Przeciwdziałania Praniu Pieniędzy (FATF) umieściła Iran na tzw. czarnej liście „high risk jurisdictions” i wezwała swoich członków do zastosowania wzmożonych środków kontroli działalności instytucji finansowych oraz transakcji mających związek z Iranem. W praktyce ogranicza to kooperację międzybankową również z podmiotami z Azji czy Bliskiego Wschodu, które w znacznym stopniu były wykorzystywane w obrocie dobrami nie podlegającymi sankcjom gospodarczym. Zarazem, inicjatywy europejskie takie jak INSTEX czy szwajcarski SHTA należy uznać za porażkę. Co więcej, czynniki wewnętrzne takie jak szeroko rozpowszechniona korupcja, przemyt czy brak przejrzystości przepisów dotyczących importu utrudniają Iranowi wykorzystanie własnego potencjału w rozwoju handlu zagranicznego. Pomimo posiadania przez Iran znacznych złóż węglowodorów i innych zasobów naturalnych, przemysł boryka się z problemem wolnych funduszy na serwis i nowe inwestycje. Błędne jest zatem założenie – często popularne wśród przedsiębiorców – iż irańskie przedsiębiorstwa posiadają nadwyżki środków, których dotychczas nie mogły wydatkować ze względu na sankcję. W istocie irańskie firmy, zarówno państwowe, jak i prywatne, częstokroć uzależniają zawarcie kontraktu od zapewnienia przez swojego kontrahenta finansowania projektu. W tym kontekście irański rynek może okazać się trudny dla przedsiębiorstw zainteresowanych transakcjami ad-hoc. Głównymi gałęziami przemysłu są produkcja ropy naftowej i gazu ziemnego, przemysł górniczy, wydobywczy, petrochemiczny, samochodowy oraz rolnictwo. Obecnie gospodarka Iranu w znacznej mierze opiera się na usługach, a także na eksporcie gazu ziemnego oraz produktów rolnych. Większość dużych zakładów przemysłowych w Iranie jest kontrolowana przez władze prowincji. Rozbudowany system biurokratyczno-decyzyjny blokuje jednak aktywność gospodarczą. Sektor prywatny obejmuje głównie drobny handel, gospodarstwa rolne i usługi. dlatego, pomimo wielu bogactw naturalnych, Iran nie wykorzystuje swojego potencjału ekonomicznego. Kontrowersyjne założenia polityki zagranicznej, nieuzasadnione wydatki i słabe zarządzanie oraz izolacja Iranu na arenie światowej sprawiają, że w kraju jest bardzo mała liczba inwestycji zagranicznych. W irańskim sektorze handlu detalicznego ważną rolę odgrywają tradycyjne, niezorganizowane formy handlu, jak bazary, kioski i małe sklepy, co wiąże się po części z poziomem dochodów społeczeństwa. Co ciekawe, mali i średni kupcy stanowią wpływowe lobby polityczne. W przemyśle dominuje sektor państwowy, natomiast w sektorze małych i średnich przedsiębiorstw własność prywatna i spółdzielcza. Główne sektory gospodarki Sektor naftowy: Sektor oil & gas jest kluczowy dla irańskiego przemysłu. Irańska administracja jako priorytet traktuje pozyskanie inwestycji zagranicznych w obszarze naftowym, w celu zwiększenia poziomu wydobycia ropy i gazu, a w perspektywie zniesienia sankcji – zwiększenia możliwości eksportowych Iranu w tym obszarze. Priorytetem jest pozyskanie partnerów na eksploatację dzielonych z Irakiem złóż ropy naftowej oraz dzielonego z Katarem złoża gazu South Pars znajdującego się w Zatoce Perskiej. Jednocześnie przemysł naftowy produkuje, z przeznaczeniem eksportowym, bardzo duże ilości polimerów (PP, PE, PCV). Sektor wydobywczy, w tym wiertnictwo naftowe oraz sektor petrochemiczny jako element irańskiego sektora naftowego, objęte są sankcjami gospodarczymi nałożonymi przez USA. Przemysł górniczy: Sektor wydobywczy w Iranie, w tym rynek górniczy jest uznawany za kluczową i strategiczną gałąź przemysłu. W chwili obecnej, ze względu na embargo sankcyjne, występują znaczne problemy z utrzymaniem produkcji, dostępem do sprzętu wiertniczego, brakiem specjalistów czy serwisu górniczego. Obecnie Iran posiada przestarzałą infrastrukturę w przemyśle wydobywczym, jednakże w związku z planowanym wzrostem wydobycia, zamierza przeprowadzić stosowne inwestycje w tym obszarze (przy czym, podobnie jak w sektorze naftowym, Iran nie ma środków na zakup nowych technologii i zainteresowany jest przede wszystkim inwestycjami joint venture). Złoża kopalin znajdują się w centralnym Iranie w prowincjach Kerman, Yazd oraz Południowym Khorasanie (w okolicy miasta Tabas) oraz przy pograniczu północno-wschodnim. Sektor górniczy w całości objęty jest sankcjami gospodarczymi. Sektor rolnictwa: W Iranie uprawia się przede wszystkim pszenicę, jęczmień, ryż, kukurydzę, ziemniaki oraz buraki cukrowe, bawełnę, herbatę, tytoń, warzywa, palmę daktylową, drzewa cytrusowe, oliwki, winorośl, figi, migdały i pistacje. W górach i na półpustyniach hodowane są owce, kozy i bydło. W wodach przybrzeżnych prowadzone są połowy ryb, krewetek oraz pereł. Duże dochody przynosi też produkcja kawioru. Ze względu na uwarunkowania klimatyczne jedynie około 9% procent gruntów jest zdatna do uprawy. W znacznej mierze leżą one w północno-zachodnim Iranie u wybrzeży Morza Kaspijskiej (prowincje Gilan oraz Mazandaran). Iran jest importerem netto żywności, jednakże osiągnął wysoki poziom samowystarczalności w produkcji pewnych produktów (pszenica, mleko, ryby, mięso). Rolnictwo opiera się przede wszystkim na średniej wielkości gospodarstwach rolnych (10-50 ha). Iran jest światowym potentatem w produkcji szafranu, pistacji, miodu, berberysu pospolitego oraz owoców jagodowych, a także daktyli. Ponadto wśród największych upraw znajdują się: ryż, jęczmień, kukurydza, buraki cukrowe i owoce ( jabłka i cytrusy) oraz rośliny strączkowe. Ogólnie rzecz ujmując, sektor charakteryzuje się prymitywnymi metodami upraw, jałową glebą oraz niedoborem wody. Pomimo to, realizowane są projekty mające na celu zwiększenie produkcji rolnej, budowane są wielofunkcyjne zapory i zbiorniki wodne wzdłuż rzek w górach Zagros i Alborz. Ponadto trwają procesy modernizacji i mechanizacji upraw i hodowli zwierząt, a także programy redystrybucji ziemi. W związku z ograniczoną ilością opadów, wysokim wskaźnikiem parowania oraz destrukcyjną gospodarką rolną i wodną, Iran jest zaliczany do grupy państw podatnych na degradację gleby, erozję wietrzną i pustynnienie. Wg organizacji Forests, Range and Watershed Management Organization, procesem tym zagrożone jest ok 100 mln ha powierzchni kraju. Przemysł samochodowy: Rynek motoryzacyjny w Iranie, po sektorze węglowodorów i wydobywczym, jest jednym z kluczowych dla Islamskiej Republiki Iranu. Niektóre źródła wskazują, że wraz z branżami pokrewnymi stanowi trzecią największą gałąź irańskiej gospodarki. Wg oficjalnych danych w Iranie zarejestrowanych jest ok. 1200 podmiotów produkujących części i podzespoły wykorzystywane w produkcji pojazdów. Do największych graczy na rynku zalicza się Iran Khodro Company i Saipa Motor Corporation (te dwa podmioty mają ok 65% udziału w rynku), a także Pars Khodro, Renault Pars, Peugeot, Zamyad i Nissan. Należy jednak zaznaczyć, że po przywróceniu sankcji gospodarczych, ten sektor gospodarki zanotował znaczne spadki w produkcji, przede wszystkim ze względu na przerwanie łańcucha dostaw podzespołów i części zamiennych. Obecnie irański przemysł samochodowy nie ma dostępu do nowoczesnych i sprawdzonych podzespołów stosowanych w przemyśle motoryzacyjnym, w związku z czym występuje duży popyt na produkty odpowiedniej jakości od poddostawców renomowanych firm motoryzacyjnych. Dane szacunkowe wskazują, ze w Iranie zarejestrowanych jest ponad 10,9 mln. pojazdów. Są to głównie samochody rodzimej produkcji, głównie oparte na licencjach koreańskich i francuskich, gdzie przeważają technologie lat ‘90, o nieco podwyższonych standardach technicznych i bezpieczeństwa. Większość aut spełnia normy Euro 4, co w połączeniu z niską jakością paliwa wytwarzanego w IRI powoduje, że znaczna część produkcji skierowana jest tylko na rynek wewnętrzny oraz dla krajów ościennych. Sektor samochodowy objęty jest amerykańskimi sankcjami gospodarczymi. Tabela najważniejszych wskaźników makroekonomicznych Wyszczególnienie Rok bieżący lub rok z aktualnie dostępnymi danymi rok poprzedni PKB 410,1 mld $ (2020) 458,5 mld $ (2019) PKB na jednego mieszkańca 6,476 $ (2019) 5,506 $ (2019) Tempo wzrostu PKB w procentach 0,7% (2020) -4,9% (2019) Relacja całkowitego długu publicznego do PKB w procentach 52% (2020) Stopa inflacji (indeks cen konsumpcyjnych CPI) w procentach 42 % (2020) 31 % (2019) Stopa bezrobocia w procentach 9,6% (2020) 12,1% (2019) Wartość obrotów handlu zagranicznego (w Euro lub USD) 65,5 mld $ (2020) 55,3 mld $ (2019) Wartość eksportu (w Euro lub USD) 24,4 mld $ (2020) 27 mld $ (2019) Wartość importu (w Euro lub USD) 38,8 mld $ (2020) 28,3 mld $ (2019) Relacja deficytu/nadwyżki na rachunku obrotów bieżących bilansu płatniczego do PKB w procentach b/d b/d Wartość zagranicznych inwestycji bezpośrednich w kraju urzędowania (w Euro lub USD) b/d b/d Wartość zagranicznych inwestycji bezpośrednich kraju urzędowania za granicą (w Euro lub USD) b/d b/d Handel zagraniczny Handel zagraniczny Iranu, od czasu przywrócenia sankcji gospodarczych przechodzi proces transformacji i ukierunkowania na rozwój współpracy z Chinami, krajami azjatyckimi i krajami regionu BW, kosztem spadku wymiany handlowej z państwami UE. Handel IRI z 15 sąsiednimi krajami w pierwszym półroczu 2021 r. wyniósł 22,59 mld USD, z czego eksport osiągnął wartość 11,22 mld USD, a import wyniósł 11,37 mld USD. Głównymi partnerami handlowymi w regionie pozostają Irak (3,84 mld USD), Turcja (2,31 mld USD), ZEA (2,43 mld USD) i Afganistan (0,99 mld USD). Dla porównania bilans handlowy Iran – Chiny w 2020 r. wyniósł 18,7 mld USD. Inwestycje zagraniczne Brak danych Uczestnictwo w wielostronnych organizacjach i porozumieniach o charakterze gospodarczym Iran jest członkiem w Organizacji Współpracy Gospodarczej (ECO), OPEC, Gas Exporting Countries Forum (GECF). W Światowej Organizacji Handlu (WTO). W 2021 r. został także przyjęty do SzOW. Stosunki gospodarcze z Unią Europejską Przed przywróceniem sankcji gospodarczych w 2018 r., UE wspólnie z Chinami była głównym partnerem handlowym IRI. Aktualnie UE (całościowo) zajmuje drugą lokatę w tym aspekcie. W 2020 r. UE wygenerowała 12,3% wymiany handlowej Iranu. Całkowity bilans handlowy pomiędzy UE a Iranem w wyniósł 4,5 mld euro, z czego eksport do IRI stanowił 3,8 mld euro, a import 0,7 mld euro. Z kolei Iran zajmuje 56. lokatę na liście partnerów handlowym UE. W ciągu pierwszych siedmiu miesięcy 2021 r. (styczeń-lipiec), wymiana handlowa Iran - UE osiągnęła 2,58 mld EUR, co oznacza spadek o 2,6% w porównaniu z analogicznym okresem ub. roku. Głównym partnerem handlowym stale pozostają Niemcy (1,01 mld EUR, spadek o 7% rok do roku ) oraz Włochy (0,35 mld EUR, spadek o 10,9% rok do roku). Dwustronna współpraca gospodarcza Gospodarcze umowy dwustronne Umowa między Rządem RP a Rządem Islamskiej Republiki Iranu w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu; Umowa o wzajemnym popieraniu i ochronie inwestycji między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Islamskiej Republiki Iranu; Umowa między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Islamskiej Republiki Iranu o współpracy gospodarczej. Teksty obowiązujących umów dostępne są na portalu Dwustronna wymiana handlowa Wymiana handlowa PL z IRI w okresie 2018 - 2020 r. (czyli od wystąpienia USA z porozumienia JCPOA) notowała systematyczny, gwałtowny spadek. Podobna sytuacja miała miejsce w przypadku wartości wymiany handlowej IRI z całą UE. W pierwszym półroczu 2021 r. możemy zauważyć delikatne zwiększenie wymiany handlowej, jednak osiągane wartości pozostają znacznie poniżej tych z okresu obowiązywania JCPOA. Aktualnie Iran jako partner handlowy Polski, zajmuje 96 pozycję mierzoną wysokością eksportu i 94 pozycję mierzoną wysokością importu. Udział IRI w strukturze całej wymiany handlowej wynosi 0,02% (eksport) i 0,01% (import). W wartościach bezwzględnych do sierpnia br. Polska wyeksportowała towary o wartości 30,2 mln EUR i zakupiła dobra o wartości 24,3 mln EUR. Poniżej podstawowe dane statystyczne: EKSPORT Wartość w mln EUR Udział w rynku Pozycja Iranu jako partnera handlowego mierzona wysokością obrotów 2017 121,6 0,06% 67 2018 66,2 0,03% 82 2019 39,2 0,02% 100 2020 27,5 0,01% 108 Sierpień 2021 30,2 0,02% 96 IMPORT Wartość w mln EUR Udział w rynku Pozycja Iranu jako partnera handlowego mierzona wysokością obrotów 2017 83 0,04% 78 2018 152,1 0,07% 71 2019 21,6 0,01% 110 2020 30,3 0,01% 108 Sierpień 2021 24,3 0,01% 94 Wzajemne inwestycje Brak danych Współpraca regionalna* Brak danych Współpraca samorządów gospodarczych Brak danych Dostęp do rynku Dostęp do rynku dla polskich towarów i usług Dostęp do rynku w Iranie jest utrudniony przez duży stopień biurokratyzacji oraz scentralizowania gospodarki, a także fakt, że od połowy 2018 roku rynek irański jest objęty sektorowymi sankcjami gospodarczymi, które w znacznym stopniu utrudniają nawiązanie relacji handlowych. W Iranie otrzymanie pełnej informacji o barierach w handlu i inwestycjach jest trudne. Prowadzi to do sprzecznych często wniosków, kiedy to nie jest jasne czy istnieją restrykcje czy nie, względnie czy są w mocy na określony czas. Eksporter napotyka na brak przejrzystości i jednoznaczności informacji w tym zakresie. Do podstawowych problemów należy także zaliczyć problemy z transferami bankowymi – polskie banki obecnie odmawiają przyjęcia zleceń realizacji transakcji do/z Iranu. Wynika to wprost z tzw. sankcji drugorzędnych, gdzie banki z aktywami i relacjami z USA nie mogą współpracować z Iranem. Ponadto w Iranie od końca 2018 roku funkcjonuje lista towarów, których nie wolno importować i eksportować. Osoby fizyczne oraz prawne mające zamiar prowadzić bezpośrednią aktywność ekonomiczną na terytorium Iranu muszą zarejestrować swoje działania w Ministerstwie Handlu oraz Irańskiej Izbie Handlowej. Rejestracja skutkuje wydaniem swego rodzaju „dowodu tożsamości” handlowej, który należy przedkładać przy zawieraniu wszelkich umów handlowych. Z kolei, rejestracja w Ministerstwie Gospodarki i Finansów IRI jest wymagana przy sprawach związanych z kwestiami celnymi oraz podatkowymi. Aktualnie najprostszym sposobem na nawiązanie relacji handlowych z Iranem wydaje się skorzystanie z usług oficjalnego pośrednika (podmiot taki jest oficjalnie zgłoszony i zarejestrowany w Irańskiej Izbie Handlu, Przemysłu, Górnictwa i Rolnictwa – ICCIMA). Pewnym zagrożeniem dla potencjału współpracy gospodarczej jest forsowana przez władze polityka tzw. gospodarki oporu, sprowadzająca się do wzmacniania własnych możliwości produkcyjnych i stosowania mechanizmów protekcjonistycznych, kosztem importu. Ważnym elementem jest także w tym kontekście dostosowanie oferty polskich przedsiębiorstw do rzeczywistych potrzeb irańskiego rynku oraz upodobań irańskich klientów, nieraz różniących się od preferencji klientów polskich. Dostęp do rynku pracy Brak danych Nabywanie i wynajem nieruchomości Brak danych System zamówień publicznych Brak danych Różnice kulturowe w kontaktach biznesowych Tradycyjnie w Iranie dominuje kultura spotkań osobistych, które są elementem budowania zaufania między partnerami. Spotkania organizowane są często nawet wówczas, gdy wiadome jest, iż nie przyniosą wiążących ustaleń – istotne jest podtrzymanie kontaktu z partnerem. Często praktykowane jest używanie w komunikacji służbowej maili prywatnych z adresów na gmail czy yahoo, a także wykorzystywanie w tym celu komunikatorów takich jak WhatsApp, Telegram, Facebook itp., dotyczy to także osób pełniących funkcje oficjalne. Jednym z kroków mogących pomóc w budowie wizerunku jest zaproszenie irańskiego kontrahenta do Polski w celu pokazania zakładu czy miejsc związanych z danym przedsiębiorstwem, pod warunkiem faktycznego zaawansowania rozmów. Kobiety przyjeżdzające z zagranicy traktowane są z szacunkiem. Są częstymi uczestniczkami polskich i europejskich delegacji biznesowych do Iranu. Należy jednak pamiętać o przestrzeganiu zasad islamskiego stroju – obowiązuje strój zakrywający sylwetkę, a na głowie należy mieć chustę. W praktyce można zastosować dłuższą marynarkę lub tunikę ze spodniami oraz chustę. Należy pamiętać, że podczas spotkań z przedstawicielami administracji publicznej podczas przywitania nie podaje się kobietom ręki, a jedynie skłania się głowę. Zasada ta zwykle nie obowiązuje podczas spotkań prywatnych. W większości wypadków irańscy przedsiębiorcy posługują się w stopniu co najmniej dobrym j. angielskim. W niewielu przypadkach konieczne jest korzystanie z usług tłumacza. Jeśli kierownictwo firmy nie zna języka w wystarczającym stopniu, zwykle zaprasza na rozmowę jednego z pracowników, który tłumaczy spotkanie. Podczas spotkań przyjęte jest wręczanie drobnych upominków np. gadżetów firmowych. Należy pamiętać, że podczas spotkań oficjalnych nie należy wręczać alkoholu, który jest w Iranie zakazany. Ze względu na obowiązujący w Iranie dress code nie jest także praktykowane ofiarowywanie krawatów. Generalnie irańscy przedsiębiorcy postępują w sposób uczciwy. Problematyczna – z europejskiego punktu widzenia – może okazać się niechęć do odmawiania wprost. W irańskiej kulturze bezpośrednia odmowa jest uważana za obrazę, dlatego chcąc odmówić rozmówca zacznie kluczyć, sugerować inne rozwiązania lub nie będzie chciał wskazać terminu. Przeciąganie podejmowania decyzji nie musi jednak oznaczać decyzji negatywnej, a wynika z długotrwałego procesu budowania zaufania i odmiennych od europejskich uwarunkować podejmowania decyzji. Zdarzają się przypadki prób wyłudzenia zaproszeń od polskich firm w celu otrzymania wiz Schengen. Oszustwo polega na wysłaniu przez nieznaną osobę e-maila z prośbą o wystawienie zaproszenia wizowego na wskazany termin w celu przeprowadzenia pilnych rozmów biznesowych. Wiadomości te są zwykle pisane bardzo słabym j. angielskim i są łatwe do „przejrzenia”. Przydatne kontakty i linki à Izba Handlowa, podmiot podległy Ministerstwu Przemysłu i Handlu Iranu - à Irańska Organizacja Promocji Handlu à System informacji taryfowej ISZTAR, – pozwala dokonać sprawdzeń, czy eksport danego towaru do Iranu objęty jest ograniczeniami lub zakazem. Sprawdzeń dokonuje się za pomocą kodu taryfy celnej produktu. --> Organization for Investment, Economic and Technical Assistance of Iran – Invest in Iran. Na stronie informacje o trybie rejestracji spółki w Iranie oraz informacje na temat projektów inwestycyjnych. àIran International Exhibitions Co. Publiczna firma organizującą najważniejsze imprezy targowe w Iranie. Na stronie dostępny jest kalendarz targów. Najważniejsze irańskie targi odbywają się zwykle na terenie Międzynarodowych Targów Teherańskich. à Irańsko – Polska Izba Handlowy à unijny helpdesk ds. współpracy z Iranem Data aktualizacji:

pasmo górskie w iranie